Wykrycie referencji

Ok Tabela pierwsza
  TabelaJednostekMiar = '(id bigserial not null, '+
                                  'nazwa_jednostki varchar(64) not null, '+
                                  'PRIMARY KEY(id), UNIQUE (nazwa_jednostki));';

  TabelaTypowTowarow = '(id bigserial not null, '+
                       'nazwa_typu text null, '+
                       'PRIMARY KEY(id), UNIQUE (nazwa_typu));';

  TabelaTowarow = '(id bigserial not null, '+
                  'flag boolean not null, '+
                  'nazwa varchar(128) not null, '+
                  'nazwa_fiskalna varchar(16) null, '+
                  'nr_fvz varchar(32) not null, '+
                  'id_jm integer not null, '+
                  'id_typ text not null, '+
                  'ilosc float not null, '+
                  'cena float null, '+
                  'marza float not null, '+
                  'sn varchar(128) null, '+
                  'created_by integer null, '+
                  'modified_by integer null, '+
                  'created_date date null, '+    // 1999-01-08
                  'modified_date date null, '+   // 1999-01-08
                  'PRIMARY KEY(id), '+
                  'CONSTRAINT id_jm FOREIGN KEY (id_jm) REFERENCES kartoteki.jednostki_miar (id) ON UPDATE NO ACTION ON DELETE NO ACTION, '+
                  'CONSTRAINT id_typ FOREIGN KEY (id_typ) REFERENCES kartoteki.typ_towarow (nazwa_typu) ON UPDATE NO ACTION ON DELETE NO ACTION);';

i teraz tworze zapytania budujace baze

    SQL_CommandRun(DB_AdoCommand, '', PChar('CREATE TABLE kartoteki.jednostki_miar' +TabelaJednostekMiar));
    SQL_CommandRun(DB_AdoCommand, '', PChar('CREATE TABLE kartoteki.table_typ_towarow' +TabelaTypowTowarow));
    SQL_CommandRun(DB_AdoCommand, '', PChar('CREATE TABLE kartoteki.table_towary' +TabelaTowarow));

dalej funkcja SQL_CommandRun:

function SQL_CommandRun(DB_AdoCommand : TADOCommand; baza, zapytanie : String) : Boolean;
begin
  try
    if baza <> '' then
    begin
      SetDB_box.DB_Connect := DB_Connect;
      SetDB_box.plik := path_dir +dir_prefs +'\' +file_prefs;
      SetDB_box.plik_pack := path_dir +LibPack;
    end;
    SQL_Command(DB_AdoCommand, baza, zapytanie, SetDB_box);
  except; end;
end;

i dalej zapytanie umieszczone w bibliotece DLL:

procedure SQL_Command(DB_AdoCommand : TADOCommand; baza, zapytanie : String; SetDB_box : TSetDB); external LibConnect;

a oto i sama biblioteka:

procedureSQL_Command(DB_AdoCommand : TADOCommand; baza, zapytanie : String; SetDB_box : TSetDB);
begin
  if baza <> '' then SetDB(SetDB_box.DB_Connect, SetDB_box.plik, SetDB_box.plik_pack, baza);  // aktywuje baze
  DB_AdoCommand.CommandType := cmdText;
  DB_AdoCommand.CommandText := zapytanie;
  try
    DB_AdoCommand.Execute;
  except
  end;
end;

Trochę to pogmatfane ale działa dobrze. Użyłem try except na wypadek wszelkich blędów powodujących wywołaniami bezpośrednio z biblioteki.
mój problem rozwiązałem robiac w ten sposób:

begin
  SQL_CommandRun(DB_AdoCommand, db_rksystem +InfoDB.rok, 'DELETE FROM kartoteki.jednostki_miar' WHERE id='''+IntToStr(id)+''';');
  if SprawdzMozliwoscZapisu('kartoteki', 'jednostki_miar', 'id='''+IntToStr(id)+'''') > 0 then
  begin
    Komunikat('Jednostka miary jest przypisana do towaru, i nie ma możliwości usunięcia jej.');
    Exit;
  end;
end;

Ok przekonałeś mnie. W sumie używałem transakcji wtedy kiedy uważałem że wszystkie operacje powinny zostać wykonane.
W zasadzie nie myślałem o tym aby dla jednej operacji INSERT lub UPDATE używać transakcji.